Boğazlar sorunu hangi anlaşmayla nihai çözüm buldu?

Tarih boyunca stratejik önemiyle öne çıkan Boğazlar Sorunu, Montrö Sözleşmesi'yle uluslararası hukukta netlik kazanan bir düzenlemeye kavuşmuştur. Bu metin, Türkiye'nin egemenlik hakları ile uluslararası deniz trafiği arasında kurduğu dengeyi ve sözleşmenin günümüze uzanan etkilerini ele alıyor.

Konu kakkında 1 soru soruldu ve cevaplandı

Boğazlar Sorunu ve Nihai Çözüm: Montrö Boğazlar Sözleşmesi

Boğazlar sorunu, tarih boyunca İstanbul ve Çanakkale boğazlarının hukuki statüsü, geçiş rejimi ve güvenliği konusunda uluslararası anlaşmazlıkları ifade eder. Bu sorun, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinden itibaren önemli bir uluslararası mesele haline gelmiş ve Lozan Antlaşması'yla geçici bir çözüme kavuşturulmuş, ancak nihai çözüm 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile sağlanmıştır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin Tarihsel Arka Planı

Lozan Antlaşması (1923): Boğazların askerden arındırılması ve geçişlerin uluslararası bir komisyon tarafından denetlenmesi öngörülmüştü. Ancak bu düzenleme, Türkiye'nin egemenlik haklarını kısıtladığı için tartışmalara yol açtı.
Değişen Uluslararası Koşullar: 1930'larda Avrupa'da yükselen silahlanma ve gerginlikler, Boğazların güvenliğini tehdit etmeye başladı. Türkiye, bu durumu fırsat bilerek boğazların statüsünün revize edilmesi için girişimde bulundu.
Türkiye'nin Diplomatik Hamlesi: Türkiye Cumhuriyeti, 1936'da Lozan'ı imzalayan devletlere bir nota göndererek boğazların yeniden silahlandırılması ve Türkiye'nin kontrolüne bırakılmasını talep etti.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin İmzalanması ve İçeriği

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 20 Temmuz 1936'da İsviçre'nin Montrö kentinde imzalandı. Türkiye, Birleşik Krallık, Fransa, Sovyetler Birliği, Japonya, Romanya, Bulgaristan, Yunanistan ve Yugoslavya tarafından onaylandı. Sözleşmenin temel hükümleri şunlardır:

Boğazların Silahlandırılması: Türkiye'ye boğazları askerileştirme ve savunma tesisleri kurma hakkı tanındı.
Geçiş Rejimi: Sivil gemilerin barış zamanında serbestçe geçişi garanti altına alındı. Savaş gemileri için ise tonaj ve süre kısıtlamaları getirildi.
Türkiye'nin Hakları: Türkiye, savaş durumunda veya kendini tehdit altında hissettiğinde boğazları kapatma yetkisi kazandı.
Uluslararası Komisyonun Kaldırılması: Lozan'da kurulan uluslararası boğazlar komisyonu lağvedildi ve yetkiler Türkiye'ye devredildi.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin Önemi ve Etkileri

Egemenlik Haklarının Tesisi: Sözleşme, Türkiye'nin boğazlar üzerindeki tam kontrolünü sağlayarak ulusal egemenliğini pekiştirdi.
Bölgesel Dengeler: Karadeniz'e kıyısı olan devletlerin güvenliği gözetilirken, Türkiye'nin bölgedeki stratejik konumu güçlendi.
Uluslararası Hukuk Açısından: Montrö, boğazların hukuki statüsünü belirleyen ve günümüzde halen yürürlükte olan temel belgedir.
Diplomatik Başarı: Türkiye'nin uluslararası arenada kazandığı önemli bir diplomatik zafer olarak kabul edilir.

Sonuç olarak, Boğazlar sorunu Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile nihai çözüme kavuşmuş ve Türkiye'nin boğazlar üzerindeki hakimiyeti resmen tanınmıştır. Bu sözleşme, hem Türkiye'nin güvenlik ihtiyaçlarını karşılamış hem de uluslararası deniz trafiğinin düzenli işleyişini sağlamıştır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap