Anjiyoödem boğaz şişmesi nedir, nasıl tedavi edilir?

Anjiyoödem, derinin altındaki dokularda ani ve hızlı gelişen şişliklerle karakterize bir durumdur. Bu şişlikler genellikle dudaklar, göz çevresi, yüz, eller, ayaklar ve cinsel organlar gibi bölgelerde görülür. Ancak, en ciddi ve acil müdahale gerektiren formu, boğaz (larinks) bölgesinde gelişen anjiyoödemdir. Boğazdaki şişlik, solunum yolunu tıkayarak nefes almayı zorlaştırabilir ve hayati tehlike oluşturabilir. Anjiyoödem, alerjik reaksiyonlar, kalıtsal faktörler veya bazı ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Alerjik anjiyoödemde, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu histamin gibi kimyasallar salınır ve damarlardan sıvı sızmasına neden olur. Kalıtsal anjiyoödem ise C1 esteraz inhibitörü adlı proteinin eksikliği veya işlev bozukluğundan kaynaklanır.

Boğazdaki anjiyoödem belirtileri hızlı başlar ve şunları içerebilir:

• Boğazda sıkışma veya tıkanıklık hissi
• Nefes darlığı veya hırıltılı solunum
• Ses kısıklığı veya konuşma güçlüğü
• Yutkunmada zorluk
• Öksürük veya boğulma hissi
• Dudakların, dilin veya yüzün şişmesi

Bu belirtiler acil tıbbi müdahale gerektirir; zaman kaybetmeden 112'yi aramak veya en yakın acil servise başvurmak hayati önem taşır.

Anjiyoödemin boğazda gelişmesine yol açan başlıca nedenler şunlardır:

• Alerjik Reaksiyonlar: Besin alerjileri (fıstık, kabuklu deniz ürünleri), ilaç alerjileri (penisilin, NSAID'ler), böcek sokmaları veya lateks gibi alerjenlere maruziyet.
• Kalıtsal Anjiyoödem (HAE): Nadir görülen genetik bir bozukluk olup, C1 esteraz inhibitörü eksikliği nedeniyle tekrarlayan ataklar şeklinde ortaya çıkar.
• İlaç Kaynaklı Anjiyoödem: ACE inhibitörleri (yüksek tansiyon ilaçları) gibi bazı ilaçlar, özellikle boğaz bölgesinde anjiyoödeme neden olabilir.
• Edinsel Anjiyoödem: Otoimmün hastalıklar veya lenfoma gibi altta yatan durumlarla ilişkili olabilir.
• İdyopatik Anjiyoödem: Nedeni bilinmeyen ve tekrarlayan formlar.

Teşhis, hastanın öyküsü, fizik muayene ve testlerle konulur. Doktor, şişliğin başlangıcını, süresini ve tetikleyicilerini sorgular. Alerji testleri (kan testleri veya deri testleri), C1 esteraz inhibitörü seviyeleri ve genetik analizler yapılabilir. Boğaz şişmesi durumunda, acil olarak solunum yolunun açık olup olmadığı değerlendirilir.

Tedavi, anjiyoödemin tipine, şiddetine ve nedenine bağlıdır. Acil durumlarda öncelik, solunum yolunu açık tutmaktır. Genel tedavi yaklaşımları şunları içerir:

• Acil Müdahale: Boğaz şişmesi nefes almayı tehdit ediyorsa, derhal 112 aranmalı veya acil servise gidilmelidir. Oksijen desteği, entübasyon (solunum tüpü) veya trakeostomi (nefes borusuna cerrahi açıklık) gerekebilir.
• Alerjik Anjiyoödem Tedavisi:
  • Epinefrin (adrenalin) oto-enjektörü: Anafilaksi durumunda hızlı etki gösterir.
  • Antihistaminikler: Histamin etkisini azaltarak şişliği hafifletir.
  • Kortikosteroidler: İltihabı kontrol altına almak için kullanılır.
• Kalıtsal Anjiyoödem (HAE) Tedavisi:
  • Atak tedavisi: C1 esteraz inhibitörü konsantreleri, ikalibant veya ekallantid gibi ilaçlarla akut ataklar kontrol altına alınır.
  • Koruyucu tedavi: Danazol veya traneksamik asit gibi ilaçlarla atak sıklığı azaltılır.
• İlaç Kaynaklı Anjiyoödem Tedavisi: Tetikleyici ilaç (örneğin ACE inhibitörü) derhal kesilir ve alternatif tedaviler başlanır. Şişlik genellikle ilacı bıraktıktan sonra düzelir.
• Yaşam Tarzı ve Önlemler: Tetikleyicilerden kaçınmak (alerjenler, bilinen ilaçlar), tıbbi bir bileklik takmak ve acil durum planı oluşturmak önemlidir. Hastalar, epinefrin oto-enjektörü taşımayı öğrenmelidir.

Anjiyoödem boğaz şişmesi, ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur. Erken teşhis ve uygun tedavi hayat kurtarıcıdır. Eğer anjiyoödem belirtileriniz varsa, bir alerji uzmanı veya immünoloji doktoruna danışarak kapsamlı bir değerlendirme yaptırmanız önerilir. Unutmayın, boğaz şişmesi acil bir durumdur ve zaman kaybetmeden tıbbi yardım alınmalıdır.