Boğazlar sorunu hangi antlaşma ile ilk kez gündeme geldi?

Boğazlar Sorunu, İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın hukuki statüsü, geçiş rejimi ve güvenliği ile ilgili uluslararası bir mesele olarak tarihte önemli bir yer tutar. Bu sorunun ilk kez resmi olarak gündeme geldiği antlaşma,Küçük Kaynarca Antlaşması'dır (1774).

Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Çarlığı arasında 21 Temmuz 1774 tarihinde imzalanmıştır. Bu antlaşma, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nı sona erdirmiş ve Osmanlı'nın tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Antlaşmanın Boğazlar Sorunu'nu gündeme getiren maddesi, Rus ticaret gemilerine Boğazlardan serbest geçiş hakkı tanınmasıdır. Bu, Boğazların uluslararası bir sorun olarak ele alınmasının başlangıcıdır, çünkü:

• Rusya'ya verilen bu hak, Boğazların geleneksel Osmanlı kontrolünü zayıflatmıştır.
• Diğer devletlerin de benzer taleplerde bulunmasına zemin hazırlamıştır.
• Boğazların statüsünün gelecekteki antlaşmalarda (örneğin, Hünkâr İskelesi Antlaşması ve Londra Boğazlar Sözleşmesi) tekrar gündeme gelmesine neden olmuştur.

Küçük Kaynarca Antlaşması, Boğazlar Sorunu'nun ilk kez uluslararası diplomasi masasına taşınmasıyla tarihsel bir öneme sahiptir. Bu antlaşma, Osmanlı'nın Boğazlar üzerindeki mutlak hakimiyetini sorgulatan ve 19. yüzyılda "Şark Meselesi" kapsamında devam edecek tartışmaların temelini atmıştır. Boğazlar, daha sonraki süreçte Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936) gibi antlaşmalarla modern Türkiye'nin kontrolüne geçmiştir.